11 ili vuran 6 Şubat sarsıntıları sonrası tarım imalat ve turizm bölümlerinde gerçekleşen hasarın boyutları Kurtköy Escort gün yüzüne çıkıyor Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı nın raporuna nazaran bölgede imalat sanayinin toplam hasar ının 154 milyar 742 milyon TL olduğu iddia edilirken turizmde hasarın büyüklüğü yaklaşık 2 Maltepe Escort 2 milyar TL olarak hesaplandı Zelzelenin vurduğu vilayetlerin en kıymetli geçim kaynağı olan tarımda ise tablo vahim Tarım ve hayvancılıkta tespit edilen hasar 24 2 milyar TL olurken yalnızca baraj Tuzla Escort ve göletlerdeki hasarın büyüklüğü 4 1 milyar TL olarak ölçüldü Ağır hasarlı Malatya Sultansuyu Barajı ile Osmaniye Bahçe Arıklıkaş Göleti nin yine yapılması gerekiyor orta hasarlı 4 baraj ise güçlendirme Anadolu Yakası Escort süreci yapılmadan faaliyete geçemeyecek
Ekonomim ‘den Merve Yiğitcan ‘ın haberine nazaran Strateji ve Bütçe Başkanlığı sarsıntı bölgesindeki hasar tespitlerine yönelik yayımladığı raporda felaketin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükünün yaklaşık 2 trilyon TL olduğunu açıklamıştı Raporun detayına bakıldığında afetin bölgedeki ekonomik kesimler üzerinde yarattığı yıkımın boyutunun epeyce yüksek olduğunu gözler önüne seriyor
STOK HASARI 36 9 MİLYAR TL
Raporda imalat sanayindeki hasarı tespit edebilmek için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen anket ve saha çalışmasına yer verilmiş 11 vilayette toplam 8 bin 599 firma ile görüşülerek yapılan çalışmada kelam konusu firmaların toplam hasarının 81 milyar 155 milyon TL olduğu öngörülüyor Bu çalışmadan hareketle ortaya çıkan bölgedeki tüm imalat sanayi firmalarındaki toplam hasarın boyutunun da 154 milyar 742 milyon TL olduğu kestirim ediliyor Hasarın alt kırılımlarına bakıldığında ise imalat sanayi firmalarındaki toplam hasarın 21 milyar 906 milyon TL sinin altyapı hasarı 58 milyar 256 milyon TL sinin bina hasarı 37 milyar 610 milyon TL sinin makine hasarı 36 milyar 970 milyon TL sinin de stok hasarı olduğu belirtiliyor
47 BİN 581 İŞLETME BULUNUYOR
Depremin vurduğu Adıyaman Adana Diyarbakır Elazığ Gaziantep Hatay Kahramanmaraş Kilis Malatya Osmaniye ve Şanlıurfa nın 2021 yılı prestijiyle GSYH ye katkısı toplamda 713 9 milyar TL iken bölge vilayetlerindeki imalat endüstrinin Türkiye GSYH si içindeki hissesinin yüzde 11 5 olduğu biliniyor Rapora nazaran 2022 yılındaki 254 2 milyar dolar olan ülke ihracatının yüzde 8 6 sını gerçekleştiren 11 vilayette 314 ü büyük 779 u orta 3 bin 769 u küçük ve 42 bin 719 u mikro olmak üzere toplamda 47 bin 581 işletme bulunuyor Ayrıyeten bölgede 38 OSB de yer alan 4 bin 997 firmanın 550 bin bireye istihdam sağladığı belirtilen raporda 116 küçük sanayi sitesinde de KSS 31 bin 127 işyerinin yer aldığı bilgisi bulunuyor
İşletme binalarındaki hasara bakıldığında 536 bin 751 metrekarenin yıkıldığı tespit edilmiş durumda Bunun 33 bin 375 metrekaresi büyük 157 bin 672 metrekaresi küçük 251 bin 904 metrekaresi mikro 93 bin 800 metrekaresi orta ölçekli firmalara ilişkin Ağır hasarlı tablosunda ise en büyük kayıp 531 bin 593 metrekare ile büyük ölçekli firmalarda Orta ölçekli firmalardaki ağır hasarlı yapı büyüklüğü 501 bin 120 metrekare
ARZ AÇIĞI İTHALATI ARTIRABİLİR
Yapılan birinci değerlendirmelere nazaran OSB ve KSS üzere bölgedeki planlı sanayi alanlarında değerli bir hasar bulunmazken zelzelenin imalat sanayii işyerleri üzerindeki en değerli ve telafisi güç olan tesirinin vasıflı işgücünde ortaya çıkan kayıp olduğu vurgulanıyor Yanı sıra ihracata yönelik üretim yapan birtakım kuruluşlar ile bu kuruşlara orta malı üreten tesislerin yaşadığı zelzele hasarları nedeniyle üretim ve teslimattaki aksamalar sonucunda ihracatın olumsuz etkilenmesi bekleniyor Üretime orta verilmesi nedeniyle birtakım eserlerde oluşacak arz açığının ithalatla karşılanması da beklenen ihtimaller ortasında
Deprem bölgesi tarım bölümü için değerli merkezlerden Raporda yer verilen istatistikler de bu değeri kanıtlıyor Çünkü 2021 yılı itibariyle zelzele bölgesinde tarım kesiminin Türkiye GSYH sine katkısı 61 3 milyar TL Yani GSYH nin yüzde 8 6 sı bölgedeki tarım dalı faaliyetlerinden gelmiş durumda Edinilen bilgiye nazaran ülkenin ziraî hasılasının yüzde 15 3 ü de sarsıntıdan etkilenen vilayetlerde üretiliyor Gaziantep dışında kalan vilayetlerde ise tarımın iktisat içindeki hissesi ülke ortalamasının üzerinde Tarım dalının toplam üretim içindeki hissesi Şanlıurfa da yüzde 20 8 Kilis ve Diyarbakır da yüzde 14 Adıyaman da yüzde 13 1 Bölgenin 40 3 milyon dekar büyüklükteki tarım yeri varlığı Türkiye deki tarım yerlerinin yüzde 16 9 una tekabül ediyor Öte yandan Türkiye deki büyükbaş hayvan varlığının yüzde 13 ü küçükbaş hayvan varlığının yüzde 17 8 i kelam konusu 11 vilayette bulunuyor Rapora nazaran tarım dalında meydana gelen hasarların toplamı birinci tespitlere nazaran 24 2 milyar TL seviyesinde
HAYVAN TELEFİNİN BOYUTU 602 5 MİLYON TL
Hasarın alt kırılımlarına bakıldığında son bilgilere nazaran 8 bin 241 büyükbaş 64 bin 260 küçükbaş 42 bin baş da kanatlı hayvanın öldü ğü tespit edildi Ayrıyeten Adıyaman da 533 bin Malatya da ise 168 bin civcivin telef olduğu belirlendi Bu kapsamda hayvan vefatları nedeniyle yetiştiricilerin 602 5 milyon TL kayba uğradığı kestirim edilirken zelzele bölgesinde bulunan 233 bin 230 ağıl ve ahırın 13 bin 284 tanesi yıkılmış durumda Ayrıca bölgede bulunan yaklaşık 1 6 milyon arı kovanından 5 bin 756 sı ziyan gördü Bunların yine temin edilmesinin maliyetinin ise 8 6 milyon TL olduğu varsayım ediliyor
TMO DEPOLARINDA DA YIKIM VAR
Adana Diyarbakır Gaziantep Kahramanmaraş ve Hatay da bulunan özel bölüme ilişkin 558 bin 250 ton kapasiteli 12 eser deposunun kapasite olarak yüzde 26 1 i ağır hasarlı yüzde 33 4 ü orta hasarlı yüzde 40 6 sı ise az hasarlı durumda Bu hasarların toplam maliyetinin 221 milyon TL olduğu varsayım ediliyor Bölgede yer alan Toprak Mahsulleri Ofisine TMO ilişkin toplam 315 bin 100 ton kapasiteli 18 deponun kapasite olarak yüzde 9 5 i yıkık yüzde 22 1 i orta hasarlı yüzde 68 4 ü ise az hasarlı Toplam hasarın da 81 6 milyon TL olduğu kestirim ediliyor
Raporda yer verilen gereksinim tahliline nazaran zelzeleden ziyan gören hayvanların telafisi için Ziraî Destekleme Bütçesine 580 3 milyon TL ödenek tahsis edilmesine gereksinim duyulduğu hayvan yetiştiricilerine dağıtılmak üzere 2023 Mart ayı başına kadar alınmış ve önümüzdeki süreçte alınacak olan yem için 1 milyar TL ödenek muhtaçlığı olduğuna dikkat çekiliyor
21 OTEL YIKILDI 7 OTEL AĞIR HASARLI
Edinilen bilgiye nazaran sarsıntı vilayetlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan işletme dokümanlı toplam 74 bin 352 yatak kapasiteli bin 30 tesis ile imal kademesinde olan toplam 10 bin 686 yatak kapasiteli 39 tesis bulunuyordu Turizm tesislerinin hasar durumuna bakıldığında Kahramanmaraş ta 7 Adıyaman da 7 Hatay da 4 ve Malatya da 3 olmak üzere toplamda 21 otelin yıkıldığı öğrenildi Kolay konaklama turizm işletme dokümanlı tesislerde yıkılan otel sayısı ise 26 Raporda birinci tespitlere nazaran yıkılan ve ağır hasarlı turizm tesislerinin iddiası toplam maliyetinin 1 milyar 413 milyon TL olduğu belirtilirken turizm tesislerine ait toplam maliyetin 2 milyar 157 milyon TL olduğu öngörülüyor
BARAJ VE GÖLETLERDE YIKIM 4 1 MİLYAR TL
Tarım dalının altında yer alan sulama kesimine ait tablo da çok iç açıcı değil Çünkü Devlet Su İşleri ne DSİ nazaran birinci etapta yapılan hasar tespit kestirimi 19 5 milyar TL Baraj ve göletlerdeki hasar ise 4 milyar 105 milyon TL olarak hesaplanırken bölgedeki en büyük 14 baraj ve gölete ait olarak da hasarın boyutunun 2 7 milyar TL olduğu öngörülüyor Rapora nazaran orta hasarlı statüsündeki Malatya Sürgü Barajı Malatya Erkenek Göleti Kahramanmaraş Kartalkaya Barajı ve Hatay Reyhanlı Barajı güçlendirmeyle sürecine devam edebilecek Lakin ağır hasarlı durumdaki Malatya Sultansuyu Barajı ile Osmaniye Bahçe Arıklıkaş Göleti nin yine yapılması gerekiyor Öte yandan sulama tesislerindeki hasar ise 11 07 milyar TL yi bulmuş durumda