Enflasyon yalanını tane tane açıkladı

Aslında son iki yılda fiyatlar toplamda yüzde 36 05 arttı ancak bu yıla kalan kısım daha düşük oranda oldu

İyi lakin açıklandığı kadar az mı oldu Ya da enflasyon sahiden onca kamu artırımına karşın hala nasıl tek haneye düşebildi

İşte bu tek haneye düşüşün birtakım alt dokunuşları ile sağlandığını gösteren datalar

Mesela 2017 yılında besin kesimi her 100 liramızın 21 77 lirasını kapsıyordu Besin dalına yapılan harcama oranı 2018 yılında yüzde 23 03 e ve 2019 yılında da yüzde 23 29 a yükseldi

Son iki yılda besin dalının hissesi 21 77 den 23 29 a yükselirken hissedeki artış oranı yüzde 7 0 olmuştur Meğer TÜİK hesaplarına nazaran ekmek tüketim harcama oranı 2 2212 den 2 1142 ye gerilemiştir Ekmeğin tartı oranı besin kesimindeki birebir oranda artsaydı 2 1142 yerine 2 2368 olacaktı Böylelikle ekmek fiyatındaki son 1 yıllık yüzde 15 33 artış enflasyona 0 324 tesir yapmayacak yerine 0 343 tesir yapacaktı Yani yalnızca ekmek fiyatındaki tartı oyunu nedeniyle yıllık enflasyon 9 262 yerine 9 281 olacaktı

Bu yalnızca ve yalnızca ekmek üzerine etkiyi veriyor Enflasyon hesabının 400 den fazla eser üzerinden hesaplandığını düşündüğümüzde ortaya ne kadar farklı bir tablo çıktığını bir düşünün

Buraya ekmekten 0 0188 katkıyı not edelim

***

Şimdi bebek mamasına gelelim

2018 yılında tartı 0 1030 iken 2019 da tartı 0 1303 e yükseliyor Zira bebek maması fiyatı son 1 yılda artmıyor bilakis fiyatı yüzde 14 40 azalıyor Fiyatı düşen eserin yükü artınca da fiyat düşüşü enflasyonu daha şok düşürüyor

Dikkat ederseniz zamlanan ekmeğin yükü düşerken fiyatı düşen bebek mamasının yükü artıyor

Sadece bebek mamasının yük değişimi sayesinde enflasyonu 0 00394 puan daha çok düşürmüş oluyor

Veya şöyle izah edeyim Bebek mamasındaki fiyat düşüşü tartı artışı tıpkı kalsaydı ve ekmek fiyat artışı tartı birebir oranda kullanılsaydı yıllık enflasyon 9 262 değil 9 285 olacaktı

Bakın yalnızca ve yalnızca iki eserdeki tartı oynaması ile yıllık enflasyon 9 285 yerine 9 262 olarak açıklandı

***

Dana eti kuzu eti ve tavuk eti 2017 yılında 3 6278 olan harcama yükü 3 7084 e çıkıyor Zira 2018 yılında yüzde 10 82 fiyat artışı 2019 yılında yerini yüzde 3 68 fiyat artışına bırakıyor Yani fiyatı çok artan ekmeğin yükü düşerken mesela fiyatı az artan et tüketiminin yükü yükseliyor

Böylece et eserlerinin tartı oynaması farkı ile enflasyona 0 0030 puanlık bir katkı daha yapılmış oluyor

Ya da süt 2018 yılında yüzde 26 83 artan fiyatlar 2019 yılında yalnızca yüzde 5 65 artıyor Fakat buna karşılık süt tüketim yükü 2018 yılında 0 6156 dan 2019 yılında 0 6683 e çıkıyor Yani birden vatandaşlar 2019 yılında süt tüketimine harcamalarını yüzde 23 4 artırmış oldular Fiyatı düşen veya daha az artan eserin enflasyonu etkileme oranı ne hikmetse TÜİK hesabında artış gösteriyor Lakin fiyatı çok yükselen eserin yükü da ne hikmetse düşüveriyor

İşte size yalnızca besin kesiminde 2018 2019 da fiyat değişimleri ve yük oranları oynayan esas birtakım eserler yandaki tabloda

Tabloya dikkat ederseniz fiyatı az artan yahut düşen eserlerin tartısında yükseliş yaşanıyor Buna karşılık yalnızca kuru fasulye örneğinde olduğu üzere fiyatı çok artan eserin ise tartısı çabucak sert halde geriye düşüyor Böylelikle fiyatı artan eserin enflasyonu artırma oranı aşağı çekilirken fiyatı düşen eserlerin enflasyonu aşağı çekme oranları da artırılmış oluyor

***

Evet besin bölümünde oran değişimleri enflasyonu çift haneye çıkarmadı diyebilirsiniz Zati 2019 yılında besin dalında fiyat artışları da enflasyon ile paralel seyretti O nedenle 9 30 ila 9 26 ortasında çok az fark görüldü diye umursamaz olabilirsiniz

Ama unutmayın ki burada bütün eserleri alamıyorum Tesiri yüksek eserlerden hesaplamayı yapmaya çalıştık

Gelin asıl büyük olaya bakalım TÜİK söylemi ile sigara olayına

2017 yılında her 100 liranın 5 4827 liralık kısmı sigaraya harcanıyormuş 2019 yılında bu oran 3 8712 liraya düştü

2017 yılında 11 25 lira olan sigara fiyatı 2018 yılında 11 20 liraya iniyor Ve 2019 yılı eylül ayı prestiji ile sigara fiyatları yüzde 44 13 zamlanıyor ve 16 208 liraya yükseliyor

Şimdi sıkı durun yüzde 44 13 artırım 0 5487 yükte kalsaydı yıllık enflasyonu 2 42 puan artıracaktı Halbuki sigaranın yükü 3 8712 ye düşürülünce yüzde 44 13 artırım enflasyonu yalnızca 1 708 puan artırmış oldu

Sadece sigaranın tartısındaki oynama sayesinde 2019 yılında enflasyon 9 262 yerine 9 973 olacaktı

Şimdi bu sigara hesabına üstteki besin kesiminden ekmek bebek maması ve etlerin tartı değişimlerini eklediğimizde ediyor mu size yıllık enflasyon yüzde 10 02 Yani çift hane

Neymiş

Enflasyon alt eser tartı değişimleri ile tek haneye düşmüş

Sigaranın tartısı neden düştü yahut neden her 5 içiciden 2 si sigarayı bıraktı Zira tartının 5 48 den 3 87 ye düşmesi önemli bir kişinin sigarayı bıraktığına yahut çok çok azalttığına işaret ediyor

Oysa bütçe datalarına bakıyoruz Tütün eserlerinden alınan vergi ve ortalama sigara fiyatı karşılaştırması bize yaklaşık olarak şunu gösteriyor

2017 yılında 37 4 milyar ÖTV vergisi alırken 2018 yılında bu vergi sigara fiyatı birebir kalırken 42 7 milyar liraya yükseliyor Bunun manası ise şu 2017 yılında yaklaşık olarak aylık 277 milyon paketten vergi alınırken 2018 yılında bu sayı 317 milyon pakete yükseliyor

Ama durun Asıl artış 2018 Ağustos krizden sonra Ekonomik kriz sonrası insanların daha fazla tütün tüketimine gittiği görülüyor

2019 yılı Ocak Ağustos periyodunda ilk 8 ay fiyat artışı daha sınırlı tütün eserlerinden alınan ÖTV 33 milyar 041 milyon liraya yükseliyor Evvelki yıl 2018 birinci 8 ay tıpkı periyodunda tütün eserlerinden alınan ÖTV 27 milyar 252 milyon lira

Bir paket sigara fiyatının ortalaması 2018 birinci sekiz ayında 11 21 liradan 2019 yılı birinci sekiz ayında 12 66 liraya yükseliyor Paket hesabına bakınca ise tüketim aylık bazda 304 milyondan 326 milyona yükselmiş oluyor

Kısaca bütçede tütün eserlerinden alınan ÖTV ülkemizde sigara tüketiminin 2017 2019 devrinde bırakın azalmasını bilakis yüzde 17 68 arttığını gösteriyor Fakat TÜİK in enflasyon hesabına nazaran ise sigaraya harcanan paranın oranı yüzde 29 4 azalmış görülüyor

Sigarada tüketim ölçüsü artıyor fiyatı artıyor lakin harcama tartısı azalıyor

İlginç Hem de çok değişik

Bir noktayı daha belirtelim Sanayi üretim endeksi yayınlanıyor İmalat sanayi yılın birinci sekiz ayında yüzde 3 7 daralma yaşıyor Fakat bir bölüm var ki kriz dinlemiyor İşte o kesim Tütün eserleri imalatı İmalat endüstrinin yüzde 3 7 daraldığı 2019 yılı birinci sekiz ayında tütün eserleri imalatı tam yüzde 5 1 büyüme gösteriyor

Durun daha bitmedi 2017 yılı birinci sekiz ayına nazaran imalat sanayi yalnızca yüzde 2 2 büyüme gösteriyor Halbuki birebir periyotta tütün eserleri imalatı yüzde 22 5 büyüyor

Ama tütün eserleri tüketimi enflasyon hesabında düşüyor

Galiba TÜİK yetkilileri ekonomistlerin çapraz sorgulama yapabileceğini hesaplamamış olacak ya da TÜİK in anketine katılanlar bir biçimde sigara içmediklerini beyan etmişler

Ya da sigara anketi YEŞİLAY kapısında yapılmış

***

Gelelim konut hesabına

Harcama tartısı 2017 14 85 2018 14 85 fakat 2019 yılında 15 16

Burada dikkat edeceğiniz nokta 2017 2018 yılında genel kümede tıpkı tartı varken 2019 yılında tartının artışıdır Halbuki eserlerin yıllar içinde tartısı değişiyor Yüksek artırımın yaşandığı 2018 yılında tartı çok az artarken daha az artırım olan eserlerin yükü ise 2019 yılında daha şok artıyor

Badana ve boya fayans PVC ve musluk eserleri 2018 yılında yüzde 31 6 zamlanırken yük 1 6396 dan 1 7747 ye çıkıyor Ancak 2019 yılında artırım oranı yüzde 13 35 e niyet yük ise 2 049 a çıkıyor

Konut kümesinin tartısı genel oranda yüzde 2 09 artarken bu eserlerin yük oranı yüzde 24 95 artıyor Lakin asıl artış artırım oranının düştüğü 2019 yılında oluyor yüzde 15 44

***

Ev eşyası ise adeta güç artırımlarının gazını alan bölüm oluyor

Nasıl mı

Yatak odası ekibinin fiyatı yüzde 25 25 düşüyor Genç odasının fiyatı da yüzde 28 51 geriliyor Yemek odasının fiyatı ise yüzde 29 47 azalıyor Bir de oturma odası ekibindeki yüzde 9 88 lik fiyat düşüşü var

Bu 4 oda kadrosunun fiyat düşüşleri enflasyonda 0 254 puanlık düşüşe yol açıyor 2019 yılında geçen yılın eylül ayına nazaran yüzde 12 81 zamlanmış olan elektrik fiyatları 2 9957 yük oranı ile enflasyonu 0 384 puan üst taşıdı Meğer bu 4 oturma kümesi 0 254 puanlık düşüş ile elektrik artırımlarının tesirinin büyük kısmını alıp götürmüş oldu

Bu kara mı

Mesela arabalar

Geçen yıl çok artırım yapmışlar lakin bu yıl nerede ise fiyatlar tıpkı kalıyor Lakin araba satışlarının nerede ise yerlerde süründüğü 2019 yılında harcamamızın tartısı artış göstermiş

Evet TÜİK 2017 yılında paramızın yüzde 5 2852 lik kısmını araba satın almaya ayırdığımızı hesaplarken bu oran 2019 yılında yüzde 6 9752 ye çıkmış gösteriyor

Böylece fiyat artışının nerede ise sıfır seviyede kaldığı arabalara daha fazla yük vererek enflasyonu da tek haneye düşürmeyi başarmış oluyoruz