1980 Darbesi denince akla gelen 12 Eylül dür Meğer temel darbe 24 Ocak Kararları kapsamında Kıbrıs Escort 24 Ocak 1980 de yapılmış Türkiye nin ekonomik dümeni neoliberalizme kırılmıştır Bu dönüşüm yalnızca iktisatla sonlu kalmamıştır Zira neoliberalizm demek yabanî kapitalizm demektir Bu dönüşümle üretim kültürünün yerini tüketim kültürü Lefkoşa Escort alır İktisatla başlayan bu dönüşüm birey üzerinden toplumun değerli bir bölümüne fikren ve hayat üslubu olarak da yansır Bir virüstür neoliberalizm az ya da çok toplumun neredeyse tamamında tesir yaratır Girne Escort
Bugün toplumun evrildiği tüketici apolitik noktanın altın vuruşu 1980 de yapılmıştır Siyasal İslamcı AKP iktidarı ile sol görünümlü neoliberal muhalefet 1980 deki sebebin sonucu o periyot ekilen tohumların hasat toplayıcılarıdır Magosa Escort Toplumun ekonomik dönüşümünde siyasi iktidarların hissesinin olduğu kadar fikirsel dönüşümlerde de kültürel iktidar hâkim niyet sisteminin de hissesi vardır
***
VESAYET SAVAŞLARININ GÖZDEN KAÇAN CEPHESİ EDEBİYAT
AKP ile Neoliberalizm ortasında mutualist karşılıklı fayda bir münasebet vardır Neoliberal iklim AKP yi besleyip büyütmüş AKP de neoliberal kısma hayallerinde bile göremeyeceği muhafaza kalkanı ve ömür alanı sağlamıştır AKP nin neoliberal vitrin gereksinimi azaldıkça AKP Neoliberaller ortasındaki ipler gerilse de Batı emperyalizminin de bu bölüme takviyesi ile neoliberaller muhalif bölümdeki kültürel iktidarlarını büyük ölçüde korumaktadır Üstelik fikirleri toplumun büyük kısmında karşılık bulmadığı halde
Bugün vesayet savaşları denince akıllara gelen büyük devletlerin kendilerini direkt ateşe atmadan öteki ülke ve örgütlerle savaş yürütmesi Halbuki bu vesayet savaşlarının askeri olmayan öbür bir cephesi var O da edebiyat alanında verilen vesayet savaşları
Bugün artık ideolojik tartışmalar bilhassa edebiyat alanına kaymış satır ortalarına işlenmiş halde Kültürel iktidarı ve temasları kuvvetli olan neoliberal kesim muharrirler ve eserler üzerinden fikirlerini yaymaya devam ediyor Bilhassa parlatılan muharrirler uzmanlık alanı olmayan siyasi bahislerde emperyalizmin görüşlerine paralellik gösteren fikirleriyle parlatılmanın hakkını veriyorlar Bir nevi misyonlarını yerine getiriyorlar Bu müelliflerin kimler olduğunu anlamak için Ergenekon Balyoz üzere kumpas davaları kimlerin desteklediğine AKP nin yetmez ancak evet isimli AKP yi demokratikmiş üzere gösterme şebekesi takımına bakmak kâfi olacaktır Bugün azımsanmayacak bir bölümü AKP ile zıt düşse de bu kısmın Kemalizm ve Cumhuriyet kazanımları aykırılığı konusunda AKP ile doğal müttefikliği devam etmekte Üstelik bâtın değil açıktan
NEO POP MECMUA HAMLESİ
Sol görünümlü neoliberal neo pop edebiyat akımının temsilcisi olan birçok mecmua son yıllarda yayın hayatına girdi Bunların değerli bir kısmı toplumda karşılığı olan ve bilhassa de hayatta olmayan şair ve muharrirleri şeklen kullanıp içlerini boşaltmak suretiyle kitleyi kendi çıkarlarına nazaran biçimlendirmek te
Bu kısmın kıymetli özelliklerden birisi de melankoli yi karamsarlık ı kutsaması bu fikirleri kitleleri uyuşturmada afyon olarak kullanması Apolitikten hallice bir kelamda muhalif algı yaratması İşte bu kapsamda da birçok müellifin cümlelerini cımbızlayan bu edebi akım birebir vakitte da bu muharrirlerin siyasi görüşlerini yok saymakta Onları suya sabuna dokunmayan karakterler olarak pazarlamakta
Bu yazı bu mecmuaların en büyük sömürü ögelerinden birisi olan ve yaşasa bugün 85 yaşına girecek olan Oğuz Atay ın siyasi istikametini ve toplumsal hassasiyetini göstermek için sorumluluk hissiyle yazıldı En azından Oğuz Atay birebir biçimde sömürülüp apolitik bir figüre dönüştürülemesin diye
PARANOYAK YÖNETİCİLER
Öncelikle Oğuz Atay ın iktidar olgusuna nasıl baktığına bakalım Atay ın bu tanımı hem Dünya hem de Türkiye de bize birilerini anımsatacaktır
Dünyayı bir savaş alanına çevirdikten sonra her yandan düşman saldırısı bekleyenlerin dehşetidir Bir kente kapanıp bütün ülkenin saldırısını bekleyen sarayın kaygısıdır bu Sarayı kaleye çevirenlerin kaygısıdır Kardeşleri tarafından öldürülmeyi bekleyen Saray ın dehşetidir Her davranışın devlete yöneldiğini sanan paranoyak yöneticilerin dehşetidir Kültür dehşetidir Matbaadan şiirden fotoğraftan ideolojiden hatta dinden korkmasıdır 1
KORKUNUN SONUCU YABANCILAŞMA
Atay kelamlarına günümüz liberallerinin zihniyetini de kadraja alarak devam ediyor Bazı solcuların çağdaş edebiyattan çağdaş sanattan korkmasıdır Halkın içinde sivrilen esnafın eşrafın mollanın halktan korkmasıdır Halkın içinde sivrilen esnafın eşrafın mollanın halktan korkmasıdır Kaygının sonucu yabancılaşmadır Yeni müelliflerin sözler icat ederek azınlık olma telaşıdır toplumsal problemlere eğilerek kendini tanıma kaygısıdır Kavram karışıklığı yaratarak temel kavramlardan uzaklaşma uğraşıdır Temel kavramların onu bir hiçe indireceği kaygısıdır Endişe ortadan kalkarsa postunu kaybedeceğinden korkan tekke pirinin kaygısıdır 2
Atay ın mevcut iktidardan mutlu olan kitleler için de söyleyecekleri vardır
İnsanlarımız bu berbat yaşantıyı lisana getirmenin muhalefet yapmak olduğunu sanıyorlar Yapanlar bile muhalefet yaptıklarını sanıyor bir bakıma Aslında bir yanlış manaya olduğu halde anlaşıp gidiyorlar Bir mış üzere yapmak tutturmuşlar otomobiller yürüyor ya ekmek yapılıyor ya güzel berbat suyumuz geliyor ya Sıkıntı yok 3
Oğuz Atay halka tenkitte bulunurken bu eleştirisindeki yapıcılığı halka doruktan bakan aydın bölümüne karşı halktan yana olan tutumuyla ortaya koyar
Türk aydını ülkesine yabancılaşmıştır Batıcılar da Ortaçağ karanlığını yaşayanlar da gerçeği bir tarafından görmek istiyorlar İnsanımız bütün boyutlarıyla kendisine sahip çıkacak aydınları bekliyor Türk halkı kimseye düşman değildir Biz geri kalmış bir ülke değiliz yoksul düşmüş bir soyluya benzetebiliriz fakat 4
Oğuz Atay ın fikirsel derinliği ve zenginliği edebiyatla hudutlu değildir Tarihe de hakimdir
Türk sözü Osmanlı Devleti nde yüzyıllar boyunca aşağılayıcı bir tabir olarak kullanıldığı halde sonunda bu devlete Türkiye Cumhuriyeti sahip çıkmıştır Ayrıyeten birkaç kafatası meraklısının dışında bu Türk Turan ülkesinin değil Anadolu insanı olarak kıymet kazanmıştır Turan da yaşayan Türkler daha tertipli bir rejim içinde oldukları halde Anadolu insanı kadar varlık gösterememiştir 5
DERGİ ÇIKARIRLAR
Oğuz Atay ın tekrar kendi yazdıklarındaki aydın eleştirisi yazının başında değindiğimiz edebiyatın vesayet savaş aracı olarak kullanmasına yıllar öncesinden yaptığı atıf da dikkat caziptir
Toplumcu olanların birden fazla böyledir Küçük hesapların peşindedirler Aslında ünlü olmak ve rahat bir yaşantıdır umdukları Mecmua çıkarırlar aslında burjuvazinin hizmetindedirler Ulaşamayacaklarını düşündükleri hoşlukları de kötülerler Yeteneksizdirler Romanın bir kahramanı da yaşantısı renkli lakin bunun üstüne çıkamayan bir yarı aydındır Duyarlığı kararsızdır halktan uzaktır Bir diğeri da her şeye olumsuz öfke duyar halka hırslanır Yabancılaşmayı şuurlu olarak ister 6
YARI AYDIN ÇETESİ
Oğuz Atay ın aydın eleştirisi bununla sonlu kalmaz Kelamlarının devamında yazdıklarıyla günümüz liberallerinin yaklaşık 40 yıl öncesinden uykularını kaçırır onları açıkça ifşa eder maskelerini düşürür
Köylü ve emekçi ve küçük memur ve yani ezilenler ismine yapılan edebiyata kültür heyecanı biriktiren rahatı yerinde burjuva sahip çıkıyor Böylelikle kentli aydın üzere köyden gelen aydın da köklerinden kopuyor bir salon serserisi bir meyhane gezgini oluyor Meğer halk artık kendini tanıma kendi şuuruna varma kendi ruhunu çözümleme uğraşı içindedir buna başlamıştır Aydın halkın öncüsüdür üzere bir kelam vardır halbuki artık aydın kendi halkının yapmaya başladığı atılımların gerisinde kalmaya başlamıştır İlerici gerici her türlü akımların inhisarını elinde tutan bir küçük yarı aydın çetesi yıllardır kendini yenileme gerçeğini duymadığı için bugün artık yerini kaybetmemek için lakin bezirgan oyunlarıyla ayakta durmaya çalışmaktadır Bugün haksız gasp ettikleri yerler gerçek sahiplerini beklemektedir Halkın üniversal ruhuna inanan onu derinliğine tanımaya çalışan gerçek bir aydın topluluğu bu kültür gangsterlerinin yerini almazsa toplumun çağın çok gerisinde kalacaktır Türk edebiyatı
BEZİRGEN OYUNLARI
Birbirlerine ödül dağıtan oyunun kurallarını bozmaya cüret edemeyen bu kuru kalabalık aslında tek bir kütledir ilericilik gericilik hengamesi görünüşte bir çekişmedir İlericiler yerlerinde kalmak için değil namuslu bir sosyalistin sahtekar bir bezirganın yapmayacağı oyunlarla uğraşırlar kendilerini övenlere hisse verirler Bir sosyalist eleştirmenimizin dediği üzere Türk solu geç kalkar zira bir gece evvel sabaha kadar içmiştir Bu insanlardan Türk halkı artık bir şey beklememeli Bunlar kendilerine sahip çıkılmasını haksız yere işgal ettikleri görüşlere hakaret sayarlar Solda ve sağda epey kalabalık olan bu çıkarcı zümre bütün gösterişine karşın kim parayı bastırırsa ona hizmet etmektedir
(…)
Artık her yerde hangi kampın adamı olurlarsa olsunlar bunları teşhir etmenin evvel halka örnek olabilmek için aydının kendisiyle hesaplaşma vakti gelmiştir Müellifler da romanında öyküsünde şiirinde bu hesaplaşmaya girişmelidir Kendinden korkanlara bir diyeceğimiz yok olağan 7
***
Oğuz Atay yaşasaydı bugün 85 yaşında olacaktı O Türkiye için bir cevherdir Lakin sanılanın bilakis büyük oranda bakirdir keşfedilmemiştir Yalnızca Kelimeler albayım değildir Oğuz Atay İyi şeyler ansızın olur bu kadar bekletmez den ibaret hiç değildir
Düzgün ki doğdu Oğuz Atay
Güzel ki düşündü yazdı sorguladı ve sözlerle ustalıkla oynadı Ve de ezberleri bozarak aydın olmanın gereklerini yerine getirdi
Umarız bu yazı Oğuz Atay zenginliğinin büyük bir kısmının üstünü kaplayan neoliberal örtünün kaldırılmasına ufak da olsa bir yarar sağlar
1 Günlük Oğuz Atay s 94
[2] a.g.e., s. 94
[3] a.g.e., s.26
[4] a.g.e., s.128, 130
[5] a.g.e, s.96
[6] a.g.e., s.98
[7] a.g.e., s.134, 136, 138, 140
Çağdaş Bayraktar